Succesvol arbo-project in Tanzania levert meteen resultaten

Het was niet haar eerste bezoek aan Tanzania. Margreet Schults (2e van links op de foto) is al ruim 10 jaar lid van de WIS Handel, die meer projecten in dit land heeft gedraaid. Nu vertrok ze begin oktober samen met FNV-bestuurder Lettie Kleijer en een arbo-expert naar de voormalige Tanzaniaanse hoofdstad om 6 vakbondsmensen van handelsbond TUICO te trainen in Occupational Health and Safety.

Arbeidsomstandigheden veiliger en gezonder maken

“Dat deden we aan de hand van de methode learning by doing”, vertelt Schults, “en dat werkt ontzettend goed. We bereidden een aantal essentiële punten in het arbo-beleid voor en bestudeerden de theorie van een risico-inventarisatie. Wat is belangrijk en wat minder belangrijk? Daar zijn we 2 dagen mee bezig geweest.”

Doel van deze training was bij de plaatselijke Bosch-fabriek met 120 werknemers de arbeidsomstandigheden veiliger en gezonder te maken. Tijdens de 3e dag bezochten ze dan ook – met toestemming van het management – de fabriek en deelden zich op in 3 groepjes van 2 TUICO-leden en 1 Nederlander. “Elk koppel had een eigen taak op het gebied van veiligheid en gevaarlijke stoffen. Ze gingen aan de hand van een vragenlijst in gesprek met de medewerkers en schreven op wat er ontbrak. Ook de klachten van de werknemers werden genoteerd.”

Klagen over hoofdpijn

Wat haar opviel, was dat de werkplekken in de Bosch-fabriek spik en span waren. “Ze hadden alles schoongemaakt, de werkbanken leeg, de vloeren geveegd. De werknemers waren vrijgemaakt om met ons te praten.” Dat leverde wel een mooie lijst aan verbeteringen op. “Gevaarlijke stoffen kwam hier erg ter sprake. De werknemers moeten onderdelen met kerosine schoonmaken. Iedereen klaagde over de indringende geur van dit middel. Dat is gevaarlijk; de dampen kunnen je centrale zenuwstelsel aantasten. Sommige werknemers klaagden over hoofdpijn. Verder viel op dat de helft van de tl-lampen uit waren. Ze dachten dat veel licht slecht voor de ogen is.”

Een dag later keken ze gezamenlijk naar de resultaten. “We hebben toen prioriteiten vastgesteld”, zegt Schults, “want we konden in het 1e gesprek met de directie niet meteen alles meenemen.” De meest dringende kwesties waren de geur van de kerosine (of in termen van de werknemers: ventilatie), het licht en brandgevaar. “Die ochtend hebben we een onderhandelingsstrategie doorgenomen en uit een van de 6 vakbondsmensen een hoofdonderhandelaar gekozen. Onze arbo-expert is als ondersteuner meegegaan.”

Handschoenen en mondkapjes gebruiken

Op het gebied van de kerosine-dampen werd voorgesteld alle schoonmaakacties buiten het gebouw te doen, in de open lucht. Ook moeten de werknemers bij dit schoonmaakwerk handschoenen gebruiken en mondkapjes. Het management moet beter gaan ventileren binnen de fabriek. Wat betreft het licht was het verzoek om alle lampen aan te doen, zodat de werknemers zich minder hoeven in te spannen bij hun werk. Brandgevaar kan afnemen als er zo min mogelijk binnen met kerosine wordt gewerkt. Bij de inventarisatie in de fabriek troffen de vakbondsmensen echter geblokkeerde nooduitgangen aan. Het verzoek aan het management was om die te openen. En verder is een training in brandbestrijding erg gewenst voor enkele werknemers die de leiding kunnen nemen als er brand uitbreekt.

"Dan zie je dat dit project echt een verschil maakt"

Dit 1e gesprek met het management verliep vlekkeloos, vertelt Schults. “Alle verzoeken zijn ingewilligd. Het was een groot succes. Dan zie je dat dit project echt een verschil maakt. De collega’s van TUICO waren razend enthousiast. Ik noem het een gouden start van een nieuw traject met TUICO. Want de opzet is natuurlijk aan werknemers te laten zien dat een vakbond meerwaarde heeft. Dat het de moeite waard is om lid te worden, omdat daarmee je werkomstandigheden verbeteren. Dat is in dit geval wel duidelijk geworden.”

‘Het is puur solidariteit’

Toegegeven: de werkgever was er een van het welwillende soort. Maar de TUICO-mensen waren dankzij de training overtuigend in hun onderhandelingen. Margreet Schults: “Wat we heel graag willen, is dat de andere 5 ook zo’n arbo-onderhandeling met een directie van een fabriek voeren. Ze moeten het tenslotte allemaal leren. En als dat is gelukt, willen we dit programma uitrollen over de regio. Ook het learning by doing-principe. Dat was nieuw voor TUICO, maar de bestuurders vonden dit erg prettig.”

Hun voldoening was meteen ook de voldoening voor de FNV’ers. “Het is zo leuk om die mensen enthousiast te zien”, zegt Schults. “Ik heb uit de sectorraad Handel eens kritiek gekregen dat dit project niet wederkerig is. Dat klopt, dit internationale werk is puur solidariteit. Maar dat is ook veel waard als je ziet dat zo’n vakbond beter op de rails komt en de werknemers uit de Bosch-fabriek in betere omstandigheden kunnen werken.”

Amsterdam, 13 november 2018
Tekst Astrid van Unen
Fotografie FNV