Herkenning: gewoon je werk goed willen doen

Interview met Berrie Waslander en Gert Romeijn

Berrie en Gert, jullie zijn de afgelopen dagen in Marokko geweest. Wat kwamen jullie hier doen?

G: We kwamen samen met onze vakbondsbestuurder Mieke van Vliet kijken wat de Marokkaanse collega’s voor werk doen, en hoe zij hun vakbondswerk invullen.

B: Kennismaken met de Marokkaanse cultuur, en hoe dat zich verhoudt tot hun vakbondswerk.

G: Wij waren hier In het kader van een meerjarig project tussen FNV Sector Rijk en Marokkaanse collega’s van de FNSA (federatie van vakbonden in de landbouwsector). Wij werken allebei bij de Nederlandse Nederlandse Voedsel en Warenautoriteit (NVWA), en wij hadden nu een uitwisseling met de vakbondscollega’s bij de vergelijkbare organisatie in Marokko(de ONSSA) die sterk lijkt op onze eigen organisatie, maar met enige verschillen.

Hoe zij daar werken lijkt sterk op hoe wij in Nederland 30 jaar geleden werkten

Bijvoorbeeld een deel van het keuringswerk is bij ons al geprivatiseerd, in Marokko begint men daar nu pas mee. Bij ons doet de overheid bijvoorbeeld niet meer aan landbouwvoorlichting, in Marokko nog wel. Bij ons zijn er geen publieke slachthuizen meer, hier in Marokko zijn de meeste slachthuizen nog in handen van de gemeenten en regio’s.

In Marokko vielen alle keuringswerkzaamheden eerst onder het Ministerie van Landbouw. In 2010 zijn alle inspectieactiviteiten (zoals bij ons van de NVWA) onder één dienst gebracht (de ONSSA) en vervolgens is men begonnen dit stuk voor stuk te privatiseren.

Zo zie je maar weer dat het gras in de andere wei toch steeds als groener gezien wordt.

Het zijn jullie in dit project terechtgekomen?

B: Ik moest van Mieke (grapje). Nee, Mieke heeft mij gevraagd of ik interesse had. Omdat ik al veel doe voor de vakbond in het begeleiden van mensen. Zij vroeg of ik interesse had om eens te kijken hoe andere mensen in dezelfde sector werken. Hoe dingen daar georganiseerd zijn. Wij hebben een keer samen gepraat over de situatie in Marokko, en toe viel bij mij het kwartje en raakte ik echt geïnteresseerd.

G: Ik ben 2 jaar geleden al een keer mee geweest. Toen hebben wij het vooral over de vakbond zelf gehad, en dit is het vervolgproject waarin wij meer specifiek zouden inzoomen op  de situatie bij de inspectiediensten. daar was ik in geïnteresseerd.

Heeft het bezoek beantwoord aan jullie verwachtingen?

Ik vond het verassend. Ik was af en toe geschokt over hun arbeidsvoorwaarden, hoe basaal dingen daar fout gaan.

Bijvoorbeeld dat er per regio maar één auto ter beschikking is, de mensen dan maar met hun eigen auto naar hun werk gaan, maar hun kosten worden dan niet vergoed en zij zijn niet verzekerd.

B: Desondanks zijn de mensen (de inspecteurs) enorm gemotiveerd.

G: Daar zie ik veel herkenning. Er is veel te veel werk. Ook mijn collega’s gaan daar dan toch vaak in mee, omdat zij hun werk graag goed willen doen. Ook bij ons zijn er mensen die veel meer uren dan hun contract werken omdat zij hun werk goed willen doen. Terwijl zij er niet voor betaald worden.

Het bezoek heeft meer dan voldaan aan mijn verwachtingen. Ik had niet verwacht dat de mensen in Marokko zo betrokken zouden zijn bij hun werk. Bij ons is die betrokkenheid er ook (nog) wel, maar het is een stuk minder geworden door alle reorganisaties. Ik ben bang als het zo doorgaat in Marokko, dat het daar ook een stuk minder kan worden.

B: Als wij gedemotiveerd zijn, kunnen wij nog terugvallen op ons sociale voorzieningen.  Dat kunnen de mensen hier niet.

G: Maar zij zouden hier ook ervoor kunnen kiezen om niks te doen als er bijvoorbeeld geen auto is. Maar dat doen zij toch niet. Zij zijn daarvoor niet aangenomen, zij hebben de drive om in het belang van de bevolking toch door te gaan.

B:  Er zijn wel mensen die weigeren hun werk te doen als dat volgens de regels niet kan. Zij wachten dan tot er een auto ter beschikking is. Want eigenlijk is het hen verboden om met hun eigen auto te reizen. Maar de meesten reizen toch liever ’s morgens vroeg onverzekerd naar het slachthuis met eigen vervoer, omdat er anders geen dieren geslacht kunnen worden en er geen vlees op de markt komt voor de burgers.

B: De mentaliteit van de mensen is mij heel erg meegevallen. Ik ken de zuidelijke cultuur. Dat is vaak van als het morgen kan dan is dat ook goed. Maar de mensen die wij gesproken hebben zijn heel stipt en werken hard. Zij ondervinden wel allerlei belemmeringen in hun werk.

Vrouwen aan het werk in een visverwerkingsbedrijf

We hebben ook gezien hoe de vrouwen in een visverwerkingsbedrijf werken en dat is wel heel iets anders. Dat kwam heel onderdrukkend over. Zij mogen niet naar de WC, zij mogen niet met elkaar praten. Dan is Marokko echt een derdewereldland. 1200 vrouwen in één ruimte die allemaal stil zijn en niet met elkaar praten, daar moet onderdrukking zijn. Het kwam heel benauwend over.

In eerste instantie komt het land modern en gelikt over. Mooie snelweg, tolpoortjes e.d. Aan de andere kant zie je hoe de blikjes ansjovis met de hand één voor één worden ingepakt. Die arbeidsters kunnen nooit veel verdienen als je ziet hoe weinig zo’n blikje kost (ze verdienen rond de 200 euro per maand – de vis wordt duur betaald). Een dierenarts verdient 1500 euro. Die verschillen zijn best wel groot. Vooral als je weet dat het minimumloon voor landarbeiders nog zo’n 30% lager ligt, en veel bazen zelfs dat niet betalen.

G: Wat mij ook opviel is dat vrouwen behoorlijk aanwezig zijn op de werkvloer. Best wel gelijkwaardig en daar zijn zij ook trots op.

Als je dan vraagt wie er kookt, dan zijn zij dat toch. Aan de andere kant hoor je dan dat 80% van de afgestudeerde dierenartsen vrouw is.  Er is een snelle ontwikkeling, maar nog onvolledig.

B: Wat ons ook schokte was dat inspecteurs zoals de dierenartsen vaak worden geïntimideerd door slagers en bedrijfsleiders, en dat zij dan geen steun krijgen van hun bazen. Ook als zij naar de politie gaan om aangifte te doen, zijn zij de degenen die uiteindelijk in de problemen komen of zelf in de gevangenis belanden terwijl het bedrijf vrijuit gaat. En als zo’n inspecteur dan uit de gevangenis komt wordt hij ook nog door de ONSSA ontslagen.
 

Op bezoek bij een abattoir
 

Wat is je het meest opgevallen aan de vakbond bij de ONSSA? Welke verschillen zie je met jullie situatie bij de NVWA?

G: De vakbond is bottom-up georganiseerd, de leden kennen elkaar en discussiëren met elkaar hoe de situatie het best kan worden aangepakt. In Nederland ken ik mijn mede-FNV leden nauwelijks en worden misstanden via de bestuurder aanhangig gemaakt.

In Marokko zitten de landarbeiders, de werknemers in de voedselverwerkende industrie en de ambtenaren van het Ministerie in één vakbond. Wat heeft dat voor gevolgen?

G: Feitelijk zitten we in Nederland ook in één vakbond(het FNV), in Marokko zie je echter wel een veel grotere betrokkenheid op elkaar.

Bij het visbedrijf vertelde men dat het de inspecteurs waren die de arbeidsters in contact hadden gebracht met de FNSA. Zou je je in Nederland zoiets kunnen voorstellen?

In Nederland blijven we allemaal keurig in ons eigen parkje, ik kan het mij niet voorstellen dat een inspecteur van de NVWA bij een bedrijf waar hij komt inspecteren leden aan het ronselen is voor het FNV.

Wel kan er natuurlijk in zo’n situatie eens van mens tot mens gesproken worden als er problemen zijn, in Marokko gebeurde dat echter veel openlijker, georganiseerd en massaler.

Wat heb je aan nieuwe dingen geleerd waar je in je eigen werk wat mee zou kunnen?

G: De vakbondsleden in Nederland zouden elkaar ook moeten kennen en meer solidariteit vertonen onderling. Daarnaast zouden we wel wat actiever kunnen zijn als leden als er dingen moeten veranderen in ons werk. Onze problemen liggen veel meer bij de werkdruk en de werkinhoud, menig inspecteur vindt dat hij/zij zij zijn werk niet goed kan doen en hierin niet gehoord wordt door de leiding. Wij accepteren dat morrend, in Marokko zijn leden zelf veel actiever om dingen te veranderen.

Hebben de Marokkaanse collega’s ook verteld wat zij aan nieuwe dingen hebben geleerd? Welke dingen waren dat bijvoorbeeld?

G: Ik heb wel veel nieuwsgierigheid gezien hoe dingen bij ons georganiseerd zijn. Zij verwachten van Nederland een perfecte samenleving en inspectiedienst en waren verbaasd om te constateren dat we op het gebied van de werkinhoud en drukte eigenlijk verrassend veel overeenkomsten hadden. Ik heb ze horen beweren dat een grote vakbond met een sterke centrale leiding goed was, ze zijn daar ook nieuwsgierig naar als ze binnenkort naar Nederland komen voor een tegenbezoek.

Zo zie je maar weer dat het gras in de andere wei toch steeds als groener gezien wordt.

Lees ook het verslag van Gert Romeijn

Interview door TIE-Nederland, 3 oktober 2016

-------------------------------------------------------------------------------------------

Project: Uitwisseling tussen kaderleden FNSA - Marokko en Overheid FNV

Marokkaanse en Nederlandse kaderleden bij de inspectiediensten ONSSA en NVWA wisselen ervaringen, kennis en ideeën uit over voedselveiligheid. Ook leren zij van elkaar welke instrumenten en methoden de ander inzet om dit beleid te beïnvloeden en ongewenste ontwikkelingen te keren.